Tuy không có trường hợp tử vong do NĐTP song đã có 351 người mắc, cần hỗ trợ về y tế, trong đó 157 người phải đi viện. Thực trạng ngộ độc thực phẩm cùng với vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm trong các khu, cụm công nghiệp đang gióng lên hồi chuông báo động...
Trực tiếp cùng đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh về an toàn vệ sinh thực phẩm đến nhiều công ty, doanh nghiệp, chúng tôi được mục sở thị một số hoạt động trái quy định về bảo đảm ATVSTP. “Đụng đâu sai đó” với nhiều mức độ lỗi vi phạm về ATVSTP là thực trạng chung của nhiều doanh nghiệp khi được thanh, kiểm tra mà điển hình là hoạt động cung cấp bữa ăn của nhà hàng Mai Linh (hộ kinh doanh cá thể Nguyễn Thị Mai ở thôn Bất Lự, xã Hoàn Sơn, Tiên Du) cho Nhà máy Công ty TNHH Một thành viên nhựa Bảo Thiên (KCN Đại Đồng-Hoàn Sơn).
Mới đi vào hoạt động hơn một năm, chưa bố trí được bếp ăn nên công ty sử dụng suất ăn sẵn do nhà hàng Mai Linh cung cấp. Qua kiểm tra hồ sơ pháp lý của nhà hàng Mai Linh lưu tại công ty Bảo Thiên cho thấy, Giấy Chứng nhận cơ sở đủ điều kiện được cấp không đúng thẩm quyền, cơ sở không xuất trình được các hợp đồng mua bán nguyên liệu, hồ sơ khám sức khỏe, tập huấn kiến thức ATVSTP của nhân viên. Đặc biệt Giấy chứng nhận sức khỏe của bà Nguyễn Thị Mai không hợp lệ: Con dấu, chữ ký được scan màu, đề tên Bác sĩ Nguyễn Thế Truyền, Giám đốc Trung tâm Y tế thành phố Bắc Ninh ký ngày 28-2-2014. Có lẽ bản thân những người sử dụng giấy tờ này không hề biết rằng, trên thực tế, ông Truyền đã được điều động đảm nhiệm chức vụ Giám đốc ở một đơn vị khác từ đầu năm 2013. Vậy mà hơn 1 năm qua, toàn bộ người lao động của công ty vẫn vô tư dùng thực phẩm do nhà hàng cung cấp.
Chi cục ATVSTP tỉnh hiện quản lý 352 bếp ăn tập thể (BATT) là các cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống, tại doanh nghiệp, nhà máy, xí nghiệp, trường học… trong đó gần 200 BATT đang duy trì hoạt động tại các KCN, CCN trong tỉnh. Quy mô BATT lớn nhất trên địa bàn tỉnh hiện xấp xỉ 40 nghìn suất ăn/ ngày, các BATT khác quy mô nhỏ hơn cũng từ vài nghìn đến hàng chục nghìn suất ăn/ ngày. Để đáp ứng nhu cầu đó, đa dạng loại hình cung cấp suất ăn được hình thành để phục vụ lực lượng lao động đông đảo tại các doanh nghiệp, nhà máy, xí nghiệp.
Theo thông tin chúng tôi tìm hiểu được, hiện nay trong tỉnh có 4 loại hình cung cấp suất ăn cho công nhân tại các KCN, CCN và mỗi loại hình tiềm ẩn những mối nguy mất ATVSTP khác nhau. Đối với hình thức tự tổ chức nấu ăn tại đơn vị, ưu điểm là chất lượng bữa ăn được bảo đảm hơn, tuy nhiên, do tự tổ chức nấu ăn nên các BATT này thường tổ chức thiếu chuyên nghiệp, kiến thức của người nấu ăn về ATVSTP không đầy đủ và cũng ít đồng đều. Loại hình thuê công ty cung cấp suất ăn thì có ưu điểm là nhân viên nhà bếp nắm được kiến thức về VSATTP và các thủ tục pháp lý (ít bị “bắt lỗi” khi được kiểm tra thủ tục hành chính) song chất lượng suất ăn của loại hình này thường thấp hơn bếp tự nấu. Một số trường hợp có tình trạng nhập sản phẩm kém chất lượng dẫn đến hậu quả xảy ra ngộ độc thực phẩm (Cả 4 vụ NĐTP xảy ra tại các BATT khu công nghiệp trong những tháng đầu năm 2014 đều có thuê người nấu hoặc đặt suất ăn từ nơi khác mang đến). Loại hình thứ ba là phát tiền cho công nhân để họ tự chuẩn bị bữa ăn từ nhà hoặc ăn cơm “bụi”. Loại hình này không bảo đảm bởi tâm lý công nhân khi có tiền, thường rất tiết kiệm nên chọn hàng ăn rẻ, do vậy cũng kém chất lượng. Đây được coi là “tảng băng chìm” tiềm ẩn nguyên nhân gây ngộ độc cao nhất.
Có thể vì nhiều lý do: nhà thầu cung cấp suất ăn chưa thực hiện đúng cam kết, cơ sở tự tổ chức nấu ăn trong khi chưa trang bị đầy đủ kiến thức pháp luật về lĩnh vực ATVSTP cũng như kỹ năng, kiến thức thực hành vệ sinh cho đội ngũ nhân viên nhà bếp… dẫn đến nguy cơ mất ATVSTP tại các BATT. Trong khi đó, tình hình suy thoái kinh tế và năng lực của mỗi doanh nghiệp không đồng đều lại là nguyên nhân cơ bản dẫn đến thực trạng suất ăn dinh dưỡng thấp ở một số nhà máy, xí nghiệp.
Theo ý kiến của một số đơn vị cung cấp suất ăn, một khó khăn phải kể đến là chưa thiết lập được mẫu chuẩn chung cho bếp ăn, trong khi đó mô hình, cách thức tổ chức bếp ăn phụ thuộc nhiều vào cơ sở hạ tầng sẵn có, bởi vậy, khi các đơn vị cung cấp suất ăn trúng thầu thường rất khó thay đổi kết cấu của hệ thống bếp nấu, nhà ăn.
Tổ chức bữa ăn cho công nhân là cần thiết và rất quan trọng, nếu không bảo đảm ATVSTP sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng của công nhân, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sản xuất và uy tín các doanh nghiệp vì thế cần phải được quan tâm đúng mức. Tuy nhiên, đa số công nhân ít quan tâm đến vấn đề này… Qua thực hiện một khảo sát nho nhỏ với một số công nhân đang làm việc tại các KCN, CCN trong tỉnh, cho thấy ngay cả phần lớn người lao động cũng chỉ quan tâm đến lượng và dinh dưỡng bữa ăn hơn là vấn đề ATVSTP. Ở một góc nhìn khác, chúng tôi nghĩ rằng, trong khi chưa thể cải thiện được giá trị dinh dưỡng các suất ăn cho công nhân thì vấn đề bảo đảm ATVSTP giữ vai trò quan trọng, bởi nếu còn rình rập nguy cơ ngộ độc thì khoan hãy nói đến chất lượng dinh dưỡng bữa ăn.
Trong 6 tháng đầu năm, các đoàn thanh kiểm tra liên ngành, chuyên ngành về lĩnh vực ATVSTP tỉnh tiến hành xử phạt hành chính gần 137 triệu đồng đối với những cơ sở sản xuất, kinh doanh, chế biến thực phẩm vi phạm quy định. Trao đổi với phóng viên Báo Bắc Ninh, ông Trần Danh Phượng, Chi cục trưởng Chi cục ATVSTP tỉnh cho biết: Để từng bước chấn chỉnh những sai phạm trong lĩnh vực ATVSTP tại các BATT, bảo đảm sức khỏe nguồn nhân lực, Chi cục ATVSTP đang tiến hành thống kê và phân cấp định danh tới từng cơ sở có tổ chức BATT. Việc quản lý định danh này vừa thuận tiện cho công tác kiểm tra, kiểm soát, vừa gắn trách nhiệm với cơ quan có thẩm quyền.
Bảo đảm ATVSTP nhằm bảo vệ sức khỏe người lao động đồng thời nâng cao hiệu quả sản xuất là mong muốn của hầu hết các đơn vị sử dụng người lao động, vì thế hoạt động quản lý, giám sát hoạt động của các BATT là trách nhiệm của nhiều cấp, ngành và từng doanh nghiệp. Bên cạnh đó, đơn vị cung cấp suất ăn và người lao động cũng cần được tuyên truyền để nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của bảo đảm ATVSTP đối với sức khỏe, tính mạng… Như vậy, bài toán ATVSTP cho công nhân mới có được lời giải thuyết phục và thấu đáo!
